Eisa Jocson op Cobra.be

Eisa Jocson op Cobra.be

Recensie | Eisa Jocson – UP

– Penelope aan zee –

Hannes Dereere

Om klokslag zeven uur heeft er zich een aardig allegaartje op de Oostendse dijk verzameld. Onderdanen van Dansand! mengen zich moeiteloos met toevallige passanten en op sensatie beluste dagjestoeristen. Iphones en digitale camera’s in de aanslag om te registreren wat er zich voor hun ogen gaat voltrekken. De aard van het medium dat de Filippijnse kunstenares Eisa Jocson in haar performance gebruikt is nu eenmaal voorbestemd om een divers publiek te bereiken; niet altijd met even nobele beweegredenen. Als we gaan neerzitten voor Up lijkt iedereen echter gevoed met eenzelfde verlangen: volledig weg te drijven op de elegantie van het landschap en de bewegingen van de paaldanseres die voor ons staat.

De zon heeft links boven de horizon plaatsgevat en stuurt zijn laatste warmte naar ons toe. Een zilte zeebries verlicht de zwoele avond en maakt het aangenaam toeven op de dijk. In het zand voor ons staat een zes meter grote gele paal. Daarachter de weidse zee. De paal doorbreekt en bevestigt de horizontaliteit van het kustlandschap tegelijkertijd. Dat Jocson zichzelf als een beeldend kunstenares beschouwt, komt in deze nadrukkelijk naar voor.

Op het zand naast de paal zit een vrouwenfiguur met haar rug naar ons toe sereen te wachten, starend naar de open zee. Als ze zich opricht blijkt ze gekleed in een zwarte lederen broek, naaldhakken en een zwart topje. Enige ironie ten opzichte van het paaldans-métier is hier op zijn plaats. Heel langzaam cirkelt ze rond de paal en een laat daarbij een spoor achter in het zand. Ze neemt ruimschoots de tijd. Haar ogen flitsen zoekend in het rond; ze neemt het landschap, de zee, de lelijke flatgebouwen maar ook het publiek nauwgezet in haar op. Tot ze op een gegeven moment sierlijk naar boven klimt.

Eenmaal boven lijkt er slechts één uitweg meer: terug naar beneden. Omsloten door de blauwe lucht; gevangen als een vogeltje in een kooi. Maar ze wil niet terug naar beneden, ze blijft daar. Starend naar zee als Homeros’ Penelope, tevergeefs wachtend op haar man. Ze heeft haar rug naar ons gekeerd en lijkt geen vrede te nemen met haar huidige situatie. Ze wil hoger. Paradoxaal genoeg impliceert dit: terug naar beneden en opnieuw proberen. Steeds weer klimt ze de paal op. Sneller en sneller. Steeds met eenzelfde gratie; soms intens puffend, andere keren beheerst. Telkens ze boven komt houdt ze even halt. Hier wil ze zijn. Hier is het goed. Wachten tot ze versteend en voor altijd in de lucht hangt; vrij van het gewicht van de wereld.

© Tine Declerck

‘Paaldansen is een goudmijn!’ – Interview Eisa Jocson

Alles begon toen haar tante, één van de eerste paaldans-studenten in de Filipijnen, haar uitnodigde. Eisa wou dansen maar had het gepaste medium nog niet gevonden. Haar tante dacht dat paaldansen wel eens haar ding zou kunnen zijn, omwille van haar achtergrond in klassiek ballet. Haar tante betaalde haar eerste les en sindsdien is paaldansen een ware fascinatie geworden. An Vandermeulen & Carmen Van Cauwenbergh

“De fascinatie zit in het sensuele, het bewegen rond de paal. In het begin was ik erg stroef, net als iedereen die voor de eerste keer in contact komt met paaldansen. Maar doorheen de jaren bouwde ik kracht op en een gevoel dat ik mezelf kon dragen. Paaldansen bevat dus mannelijke en vrouwelijke aspecten en het is die combinatie die mij aansprak.

Paaldansen bevat ook verschillende lagen. Los van het fysieke aspect, vond ik het een interessant medium omdat je er verschillende thema’s mee in vraag kan stellen of uitdiepen, vooral het verschuiven van betekenis. Paaldansen is ontstaan in de nachtclubs maar werd opgepikt door de fitnessindustrie. Er vindt dus een verschuiving plaats van de nachtclub naar de studio en tegenwoordig ook naar de huiskamer. Van een economische ruimte naar een huiselijke. Ik vond het interessant om te zien hoe we over een bepaald object denken en hoe dat gebruikt wordt in de hedendaagse maatschappij. Met mijn werk, probeer ik de grenzen nog een beetje verder te duwen.

Verder … naar het artistieke?

Inderdaad, maar er vinden geen grote veranderingen plaats. Het verschil zit in het discours rond het paaldansen en de thematiek die je onderzoekt. Het is niet zo dat ik het paaldansen mooier maak bijvoorbeeld. Wat interessant is, is dat iedereen een stereotiep beeld heeft over paaldansen, iedereen vertrekt vanuit hetzelfde idee. Ik wil dit beeld deconstrueren, het vernietigen en iets nieuws presenteren.

Paaldansen is een goudmijn! (lacht)

Nee, serieus, er zijn overal palen te vinden, op straat bijvoorbeeld, en deze functioneren op een heel andere manier dan de palen in een club of studio. Genoeg mogelijkheden tot onderzoek dus voor de paaldans-gemeenschap!

Laat het ons even hebben over die ‘straatpalen’, zij maken ook onderdeel uit van jouw onderzoek?

Mijn eerste onderzoek ging over straatpalen. Zij controleren het verkeer, onze lichamen, het systeem, onze hele maatschappij. Aan de andere kant leiden ze alles in goede banen, ze tonen ons welke kant we uit moeten en houden alles veilig. Met het straatpaaldansen wil ik dit systeem van controle in vraag stellen. Ik zie de palen eerder als een manier om jezelf uit te drukken.

In de publieke ruimte functioneren we allemaal op dezelfde manier, iedereen gedraagt zich gelijkaardig. We zetten een masker op wanneer we deze ruimte betreden die trouwens nog altijd heel mannelijk georiënteerd is. Je moet jezelf een stoere façade aanmeten om hierin te kunnen functioneren. Dit straatpaaldansen is een manier om een standpunt in te nemen, om een vrouwelijke manier van bewegen voor te stellen, of zelfs een combinatie van het mannelijke en vrouwelijke. In een paal klimmen, vergt nu eenmaal sterkte, energie en moed. Kenmerken die mannen niet snel toedichten aan vrouwen.

Hier op Dansand! wordt het ‘sociologische, urbane aspect’ vervangen door het natuurlijke. Hoe verhoud je je tot deze omgeving?

Voor de voorstelling Up heb ik mij laten inspireren door deze uitgestrekte horizon, die ongelooflijk open ruimte. De verticaliteit van de paal benadrukt de opwaartse drang van de mens, tegen de natuur gericht. Dat is de situatie waarin we beland zijn, ook als soort, met beide benen op de grond, rechtopstaand. De evolutie van wetenschap en mensheid gaat in tegen de natuur en vernielt die, maar goed dat is de theoretische kant van de zaak (lacht). In Up hou ik koppig vast aan een verticale beweging en focus ik op één enkel punt.

Zoals ik al zei, is de context heel belangrijk in mijn werk en iedere voorstelling is anders door deze context. Wanneer ik dit stuk oefen in de studio gaat het enkel tussen de paal en mezelf. Wanneer ik het oefen op het strand, moet ik mij aanpassen aan de omgeving, aan de wind en de zon. De omgeving is een tweede performer en ik moet mij bewust zijn van de intieme relatie die ik ermee opbouw. Dit negeren zou een gemiste kans zijn. De natuur maakt ons nederig en heel klein in vergelijking met deze natuurelementen. Wij vergeten deze dingen snel door onze individualistische ingesteldheid.

In Up heb je ook de obsessie van het beeld van de paaldanser die steeds opnieuw naar boven en beneden klimt. Ze probeert dit beeld te overstijgen maar dit is onmogelijk omdat dit klimmen haar natuur is.

Vind je het raar om deel uit te maken van een hedendaags dansfestival?

Dit is de eerste keer dat ik op een dansfestival sta, de andere festivals waar ik aan deelnam, waren meer gericht op performing arts en theater. Maar het is belangrijk om in het programma en de visie van het festival te passen en dit festival biedt voor mij de perfecte context.

Ik ben ook benieuwd naar de andere artiesten, om te zien wat zij met de omgeving doen, de context van het strand en de zee. Het is mijn eerste ontmoeting met de dansscene dus dat maakt het allemaal nieuw en opwindend.

Wat zijn de toekomstige plannen?

Ik weet niet wat mijn volgende project als paaldanser zal zijn. Het volgende dat ik ga doen, is eraan verwant maar is in feite het compleet tegenovergestelde: machodansen. Een genre dat alleen uitgeoefend wordt door mannen. Het is een interessant fenomeen omdat ik ervan uitging dat ze overal ter wereld hetzelfde vocabularium gebruiken maar blijkbaar is het overal verschillend en specifiek. In tegenstelling tot paaldansen is het enkel te linken aan de seksindustrie en de economische beleving van het lichaam. Voorlopig wordt dit een project zonder paal, maar je weet nooit…

© Tine Declerck

Repetitie Eisa Jocson

© Kerlijn Van der Cruyssen